Мектепке дейінгі білім беру жүйесінде педагогикалық технологияларды қолдану маңыздылығы

Қоғамымызда

болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен еліміздің білім беру

саласының әлемдік білім кеңістігіне өтуі білім беру саласында, соның ішінде

мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға уақыт талабына сай өзгерістер енгізуді

талап етіп отыр.

Қазіргі

кезеңде білім ғылым  саласында инновациялық

педагогикалық технологиялар қаншалықты  маңызды

болса, мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық

технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын ұғымдардың біріне айналды.  

Мектеп

жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі

болып отыр.Сондықтан мектепке дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің негізгі

мақсаты – баланың жеке басының қалыптасуы мен дамуы болып отыр.

Жаңа

заман баласы ертеңгі еліміздің болашағы. Жаңа заман баласын қалыптастырып,

дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен оның қыр сырын анықтап, мүмкіншіліктері

мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет.

Әрине,

ол үшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының

қалыптасуы мен дамуында педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана

білу сауаттылығына да байланысты.

Яғни, педагогикалық

технологияны қолдану негізінде келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім

алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау қазіргі  таңдағы

әрбір педагогтың міндеті.

Қоғамдағы

қазіргі даму кезеңінде мектепке дейінгі мекемелердегі білім беру жүйесінде

оқыту, тәрбие беру үрдісін технологияландыру- басты мәселенің бірі.осыған орай

мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесіне оқыту мен тәрбиелеудің әр түрлі

технологиялары жасалып енгізілуде.

Әрине мұндайда

педагогикалық технологияға анықтама берген ғалымдардың бірін атап өтсек те

болады.Олар: В.П.Беспалько, В.М.Монахов, В.М.Кларин, П.И.Третьчков,

И.П.Сенновский, Г.А.Монахова, М.А.Чошанов т.б. өз еңбектерінде қарастырып

өткен.

Білім

беру жүйесінде педагогикалық технологияны қолдану келешек ұрпақтың еркін

дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау

әрбір педагогтың міндеті болып табылады.Білім беру жүйесінде қолданылып жүрген

педагогикалық технологиялар:ынтымақтастық педагогикасы, білім беруді ізгілендіру,

ойын арқылы оқыту, проблемалық оқыту, модульдік оқыту, тірек сигналдары арқылы

оқыту, дамыта оқыту, түсіндіре басқарып оза оқыту, өздігінен оқыту, сын

тұрғысынан ойлауды дамыту, оқытудың компьютерлік технологиясы, бағдарламалап

оқыту, деңгейлеп оқыту т.б.

Білім

берудің алғашқы деңгейлері балабақшадан басталмақ. Мақсаты-мектепке дейінгі

білім балалардың білім алуына бірдей бастапқы мүмкіндіктерді қамтамасыз ету.

Кез келген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық,

педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, бабалардың жан

дүниесіне терең үңіліп оны ұғына білуді талап етеді.

Қазіргі

таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде қолданылатын педагогикалық

технологиялардың бірнеше түріне тоқталайық.

Ойын

арқылы оқыту технологиясының мақсаты дидактикалық, тәрбиелік, дамытушылық,

әлеуметтендірушілік мақсатқа жету. Ойын технологиясының ерекшелігі ойындық

іс-әрекеттің психологиялық механизмі жеке бастың өзіндік талап-талғамдарына

сүйенеді. Баланың бойындағы білімділік, танымдық, шығармашылық қасиеттерін аша

түсуді көздейді.Ойын - балалар үшін оқу да, еңбек те. Ойын айналадағы дүниені

танудың тәсілі.Сонымен қатар, ойын балаларға өмірде кездескен қиыншылықтарды

жеңу жолын үйретіп қана қоймайды, олардың ұйымдастырушылық қабілеттерін де

қалыптастырады.

Ойын-әлеуметтік

қызмет. Ол баланың жасына қарай өзін қоршаған ортаны танып білуге құштарлығын

арттырады.

Проблемалық

оқыту технологиясы-баланы өз бетімен ізденуге үйрету, танымдық және

шығармашылық қабілеттерін дамыту. Яғни, балалардың белсенділігі арттыру, оқу

материалына  баланы қызықтыратындай мәселе тудыру, бала

материалды сезім мүшелері  арқылы ғана қабылдап

қоймайды, білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді, бала

оқытуды өмірмен және еңбегімен байланыстырады.

Өздігінен

даму технологиясы-бұл баланы жан-жақты дамыту, дербестікке тәрбиелеу, бала

санасында нәрселер әлемі мен  ойлау әрекетінің

бірігуі.мұнда оқыту бала дамуына сәйкес табиғи болуы керек, сонда ғана бала

өзін дамыта алады.М.Монтесори педагогикасының түсіндіруінше баланың туғаннан

азамат болғанға дейін барлық өмірі- оның еркіндігі мен дербестігінің дамуы

болып табылады.

Бұл

технологияның ерекшелігі оқытудың бірыңғай бағдарламасы болмайды, әркім табиғат

берген даму жолымен жүреді. Балабақшада сабақ болмайды әр күн жалпы жиыннан

басталады және жиыннан кейін әркім өз еркімен қалаған жұмысымен айналысады. Әр

баланың іс-әрекеті өз еңбегіне орай үлкендердің басқа бала тарапынан

бағаланады. Мұндағы басты мәселе бала өзін-өзі бағалайды.

            Ынтымақтастық

педагогикасы-педагогтың талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына

көшуі.Балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту мен тәрбиенің ажырамас бірлігі:

тәрбиеші-бала, бала-тәрбиеші, бала-бала, яғни бала да тәрбиеші де субъектілер

болып табылады. Сонымен қатар, баланың жеке басына ізгілік қарым-қатынас, бала

мен тәрбиеші арасындағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық қарым-қатынас жасау.

Бұл технологияның негізгі

мақсаты-баланы азамат етіп тәрбиелеу, олардың танымдық күшін қалыптастыру және

дамыту, баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату.

Деңгейлеп

саралап оқыту технологиясы-білім, білік, дағдыны меңгерту болып табылады. Әр

баланы қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту, балалардың әр түрлі топ

ерекшеліктеріне сәйкес оқытуды бейімдеу, ыңғайлау.

Модульдік

оқыту технологиясы-оқытудың тұтас технологиясынжобалау, алға қойған мақстқа

жетуді көздейтін педагогикалық процесті ұйымдастыру, тәрбиешіге нәтижені

талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау және құру.Балалармен

жүргізілетін жұмыстарда кездесетін қиыншылықтардың алдын-алу және түзету

жұмыситарының жүйесін құру.

Дамыта

оқыту технологиясы-баланы оқыта отырып, дамыту. Бала бойында еркіндік,

мақстакерлік, ар-намыс, мақтаныш сезім, дербестік, адамгершілік,

еңбексүйгіштік, белсенділік т.б. қасиеттер дамыту.

Сонымен

қатар, мектепке дейінгі мекемелерде инновациялық білім беру құралдарын

қолданудың да маңызы зор. Инновациялық білім беру құралдарына: аудио, видео,

құралдар, компьютер, интерактивті тақта, интернет, мультимедиялық құрал,

электрондық оқулықтар, мен оқу әдістемелік кешендер, инновациялық ақпараттық

банк, инновациялық сайт және тағы басқалары жатады. Қазіргі таңда көптеген

интерактивтік бағдарламалық бөлімдер, қозғалмалы объектілер құруға мүмкіндік

беретін векторлық және графикалық жабдықтар көптеп шығып, қолданыс табуда.

Осындай құралдардың бірі-мультимедиялық оқулықтарды балабақшаларда кеңінен

пайдалану. Бұл жағдайда тәрбиеші әр оқу іс-әрекеттерін бастар алдында жиі

көрнекіліктер ауыстырмаған болар еді. Ал, мультимедиялық оқулықтар арқылы

тәрбиеші уақытты тиімді және ұтымды пайдаланар еді.

Бала

бақша баласына мультимедиялық оқулықтар біріншіден, балалардың қызығушылығын

арттырады, екіншіден, зейін қойып көрумен қатар түсінбеген жерлерін қайта

көруге мүмкіндік алады.Мультимедиялық оқулықтар балабақшада балаларға арналған

таптырмас құрал болып табылады. Өйткені, балалардың зейіні әр түрлі әдемі

түстерге, ойыншықтарға, әдемі суреттерге, әсемдікке әуес болады.

Мультимедиялық

электронды оқулықтар бала үшін де, тәрбиеші үшін де күнде дамытылып отыратын

анық түрдегі әдістемелік жүйе болып табылады.

Мектепке

дейінгі мекемелерде ақпараттық қатынастық технология құралдарын қолданудағы

мақсат- баланың танымдық қызығушылығын қалыптастыру.Балада танымдық

қызығушылықтың болуы олардың оқу іс-әрекеттерге белсенді, білімінің сапалы

болуына, жағымды мінез құлықтарын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Аталған

педагогикалық технологиялар мен инновациялық құралдар балабақшада  балалардың

жас ерекшелоіктерін ескерген, әр сатыға балалардың қабылдау мүмкіндіктерін ескерген

жағдайда ғана пайдалануға болады. Мектепке дейінгі балалардың есте сақтау

қабілеті әлсіз, қабылдау процестері тұрақсыз келеді.Сондықтан олар затты қолмен

ұстап, көзімен көргенді ұнатады. Осыған сәйкес, мектепке дейінгі балалардың оқу

іс-әрекеттеріне көрнекілік, ойын технологиясын кеңінен қолданған жөн.

Тәрбиеші

– бала бойына білім нәрін себетін басты тұлға. Жаңашыл тәрбиеші даярлауға

тқойылатын талаптар студенттерді оқытудың жаңа түрлерімен қаруландыра отырып,

қазіргі уақыттағы кәсіптік дағдыларын игеруге бағытталған оқытудың жаңа

жолдарын енгізуді көздейді.